Brief history of the Friendship yard
Originating from an idea to make open boats from polyester, a hall had to be built in Woudsend first by the builder himself. The Friendship was created with a contract to build 6 open sailing boats for a sailing school in Heeg. The sailing school was unable to fulfill the order for a cabin sailboat, but it was built and exhibited and sold for 6,000 Gulden. The next 7 boats were sold for 7,000 guilders. The yard grew, the hall became too small and in 1968 Anton and Hetty Meijer continued production of the FS 23 in Balk. The Friendship 23 was a success. The following year, the entire annual production of 50 boats was sold in 5 days.
The demand for a bigger sailing boat was the reason to contact Dick Koopmans sr. who designed the Friendship 28 while keeping in mind the requests of the yard. The first Friendship 28 was sold for 39900 Guilders, at that time a very low price. The level of completion, panelling and rigging became more and more impressive and the price became higher. The 28 became the flagship of the yard.
The design of the 23 was aging. A reason to think about a new design. Koos de Ridder designed the Friendship 22. A very good review in the German magazine ‘Die Yacht’ was the onset of 80 Friendship 22 being built in one year. The delivery time increased after a year. Despite of the oil crisis the yard was at full speed. From 1978, Anton and Hetty Meijer commissioned Koos de Ridder in making new designs for the Friendship 22 and the Friendship 26.
New Friendships were designed in the following order: the 35, 25, 27, 21 and 33. The reason that everything went well was due to the close bond between the leadership and the production team. Everyone contributed to the improvement of products and processes. A total of 55 people were busy in a meanwhile new hall.
In the 80’s the Friendship 25 trailer-sailer was also designed and built and the 28 was supplied with a so called scoop which lengthens the hull of the boat. This was laminated on the existing hull.
In 1985 Cees van Tongeren, van der Stadt and partners designed the Friendship 33.
After that Anton and Hetty Meijer in cooperation with professor engineer Joop Slooff (keel and rudder design) designed a shallow winged keel (1.15 m) for the Friendship 33. He had ordered a Friendship 33 from Meijer and offered to design the winged keel for free if Meijer would equip the Friendship 33 with a winged keel without any extra costs. That indeed happened. A few months later the new designed rudder was manufactured.
The design of the 33 was not such a great success, therefor Meijer commissioned De Ridder to design a 38 feet Friendship. As far as we know only 2 were built by the yard, one in a stripped down model de ‘Vriespunt’ which has served as competition ship for Harry Amsterdam.
One of the most well-known Friendship 35 is de ‘Vriespunt’ of Harry Amsterdam. Around 1989 he successfully raced in among other events also in the the Schuttevaer and in the Colin Archer. This ship was followed up by the Friendship 38 under the name ‘Supertech’. This 38 is published in the Waterkampioen (test) in the early 90’s. After that there was another Friendship ILC-30, also Harry Amsterdam’s.
(To be translated!)
Na de overname door Langbroek is de 35 nieuw leven ingeblazen en de Vriespunt was daar het eerste exemplaar van. De Vriespunt kon je ook zien in advertenties van De Vries Grou in bijv. de Waterkampioen. De oude Vriespunt heeft in Den Oever onder de naam Kobbe gelegen of ligt daar nog steeds; er zijn vast wel mensen die dit schip kennen.
De nieuwe 35, waarvan er 7 stuks zouden zijn gebouwd, kende een aantal wijzigingen t.o.v. de eerdere exemplaren. Die wijzigingen hielden in:
- een masttoptuigage met dubbele zalingen en een babystag
- de mast is iets naar voren verplaatst
- de kuiprand is verlaagd en boven de spiegel verwijderd
- twee indelingsvarianten: toilet + hut met dubbele kooi achterin, of toilet voorin met twee dubbele hutten achterin
- de wantputtings staan verder van de kajuit af, dus breder gestaagd
- losse raampjes in de opbouw
- sandwichconstructie van dek en de romp boven de waterlijn
Er is ons verteld dat de nieuwe 35 eigenlijk is zoals de 35 oorspronkelijk is getekend door De Ridder. De 7/8 tuigage en de keuzemogelijkheid van een kiel/midzwaard versie zouden door Meijer zijn toegevoegd. Of dat werkelijk waar is weet ik niet, als je de stijl van de andere De Ridder-ontwerpen ziet zoals de Spirit 32/36, de Kalik 33/103/Q33 en de High Tension 36, zou het wel kunnen kloppen. Misschien is er iemand die het juiste verhaal weet?
Mr. en mrs. Langbroek taking over in 1989
De heer en mevrouw Langbroek hebben veel wijzigingen aangebracht en het gezicht van de schepen veranderd. Op de watersporttentoonstelling in Düsseldorf wordt de vernieuwde Friendship 28 (Mark III) voor het eerst getoond. Koopmans berekende en tekende een nieuwe roerconstructie, de mast en de verstaging werden onder de loep genomen, zo ook het voorluik.
In 1990 wordt de naam van de werf veranderd in FRIENDSHIP Jachtbouw b.v. De Friendship 38 zal in de (na)zomer echt te water gaan. De 33 heeft een aantal (detail-) wijzigingen ondergaan, maar de FRIENDSHIP 30 (PION) is niet veranderd. Sommigen hebben moeite de Friendship 30 als zodanig aan te duiden, het is toch een Pion? Uit advertenties in de Waterkampioen blijkt dat de werf dit schip als Friendship 30 aanduidt, wie zijn wij om dit te negeren?
Vanaf deze periode werden de schepen met losse raampjes gebouwd. Ook kwam toen het golfje in de waterlijn en werd het fraaie stilistisch goed ontworpen Friendship teken in de zeilen vervangen door een simpele FS.
Vanaf 1989 werden FS 33 gebouwd met de kastjes en deurtjes met ronde hoeken. Tot midden 1990 zijn de FS 33 met een doorlopend raam geleverd. Vanaf eind 1990 werden FS 33 met dubbele ramen geleverd.
Op donderdag 19 december 1991 is Friendship Jachtbouw B.V. te Balk failliet verklaard.
1992: Peter Jongejans and Peter Brakenhoff are the new directors of the Friendshipyard
Eigenlijk heeft een bv de werf overgenomen: Wavefront Invest bv. De werf zal om tal van redenen verplaatst worden naar Lemmer. Het is er groter, beter en het ligt aan dieper water, nog afgezien van een enorme bodemvervuiling op het terrein is Wavefront-Invest verhuisd naar Lemmer.
Noot: volgens mijn weten is de werf na Balk niet verhuist naar Lemmer maar naar Bolsward in het oude gebouw van Driessen, waarna de bouw in Makkum is gestart en daar heb ik ook nog een jaar tot het 2e faillisement gewerkt, daarna ben overgestapt naar een ander bedrijf. (T.Schouw)
Dit klopt het was Driessen (ik meende dat daar spul voor vliegtuigen werd gemaakt).in dit gebouw zat nog een ijzerwerker en aan firma met campers. Ik heb 23 jaar bij Friendship gewerkt en betimmerde de FS 22 dat deed ik alleen in 1 week. (Klaas uit Balk)
Probleem was het grote assortiment dat gebouwd werd. De 25 en 27 worden niet meer gebouwd. In 1993 wordt besloten de 25 weer in productie te nemen.
Ze introduceren de slogan: Friendship, a new course. In 1993 worden plannen ontvouwen om naar Makkum te gaan. Daar wordt er nieuwbouw gerealiseerd te midden van de watersportbedrijven. Harry Amsterdam wordt in 1994 de nieuwe directeur. Het nieuwe schip, de FS 38, wordt eind mei te water gelaten. Bij de bouw is gebruik gemaakt van Twaron, een aramidevezel. Het is sterk en licht. Het schip bewijst zich in tal van wedstrijden.
In deze tijd is ook vanuit de wijziging van de mallen van de 33 de 34-voeter ontstaan. In juni 1995 was de nieuwbouw aan de Stienplaat in Makkum gereed. Een modern en aan de strengste milieueisen aangepast bedrijf, waar een capaciteit is voor ongeveer 52 schepen per jaar. Het was de bedoeling dat Waterhorst naast Friendships, ook voor andere bedrijven casco' s zou gaan bouwen. Met 30 schepen ging het de charterafdeling goed. Dit had ook een positieve invloed op de nieuwbouw, want jaarlijks werd een gedeelte van de verhuurvloot doorverkocht zodat de werf ook slappe tijden kon overbruggen door charterschepen te bouwen.
Er zijn nog wel heel wat schepen gebouwd; een deel is verkocht aan het eigen verhuurbedrijf. Toch is Waterhorst International Yachtbuilders, beter bekend als Friendship BV failliet gegaan.De financiële situatie, een te optimistische inschatting, een te geringe orderportefeuille en het niet rendabel kunnen bouwen van de kleinere typen Friendships, zouden ertoe hebben geleid, dat de directie het faillissement moest aanvragen. Lange tijd hebben de medewerkers van de werf e.e.a. uit het nieuws kunnen houden, in de hoop op een overname. Helaas is dit niet gelukt.
Op dat moment zijn er volgens de Leeuwarder Courant (1996) vier gegadigden voor de overname van het bedrijf. Hierbij zouden drie Nederlandse watersportbedrijven zijn en een combinatie van een buitenlandse en nationale onderneming. In december 1996 schrijft de courant dat het bedrijf in onderdelen zal worden verkocht.
Friendships are built again
Begin 1997 heeft Jachtwerf de Slinke Friendship overgenomen met dien verstande dat deze werf de naam en een aantal mallen heeft gekocht. De oprichter van Jachtwerf de Slinke is de heer Visserman, die samen met de heer en mevrouw Heyden de eigenaren zijn van deze werf.
Jachtwerf de Slinke in Workum is importeur en verkoper van de Elan jachten voor de Benelux en Duitsland. Naar vermeld wordt de productie weer gestart, nadat met de ontwerpers van de Friendshipjachten verbeteringen en aanpassingen zijn doorgesproken.
Uit het faillissement zijn de mallen overgenomen door De Slinke in Workum, die naar verluid nog één of twee 26/8?-ers heeft gebouwd. Tijdens een interview dat twee bestuursleden op 16 oktober 1997 hadden met de toenmalige eigenaar of directeur dhr. Heyden, een Duitser van orgine, was diezelfde nacht het eerste schip de "Friendship 28 classic" onderweg dat in Slovenië gebouwd was. Aan de dek-layout is het nodige veranderd. Alles is echter in nauwe samenwerking gegaan met de ontwerpers. Ook met de 22 en de 26 zijn ze bezig. Voor deze twee schepen waren de bestaande mallen zo slecht dat we anderen hebben moeten maken.
Hij had goede ervaringen met de fabriek aldaar die ook voor het merk Elan bouwde. Veel mensen kennen die naam ook van de ski's waarin zij naam maakten.
Eind 1998 kwam aan al deze activiteiten abrupt een einde door het overlijden van dhr. Heyden. Jachtwerf De Slinke werd verkocht aan een nieuwe eigenaar, die was niet van plan om met het Friendshipconcept iets te doen. Daarna werd het een hele tijd stil rond de Friendship.
A quiet producent
Er ontstonden wel veel geruchten waar de mallen zouden vertoeven en wie die mogelijkerwijs hadden gekocht. Na "enige tijd" bleek Van IJzendoorn jachtbouw in Elahuizen (in z'n eentje?) bezig te zijn langzaam de draad weer op te pakken. In betrekkelijke rust was hij bezig de Friendship 34 Comfort te bouwen.Van IJzendoorn heeft in ieder geval 1 Friendship 34 afgebouwd. Aan reparaties wilde hij nog niet beginnen, omdat de capaciteit daarvoor niet aanwezig was. Dat zou later wel kunnen. De mallen waren ook in zijn bezit.
2002 Friendship again in production by Marieholmwerf in Lemmer
Het bedrijf heeft de mallen en de rechten van de voormalige Friendshipzeiljachten gekocht (van 22 t/m 38 voet) en gaat van start met de Friendship 26, die volgend jaar januari als primeur zal worden gepresenteerd op Boot in Düsseldorf.
De nieuwe Friendship 26 FREE is volgens Simon Hoekstra, directeur van het in Lemmer gevestigde bedrijf, voor een breed publiek toegankelijk, aangezien de prijskwaliteit verhouding zeer interessant is. In grote lijnen blijft het model ongewijzigd. Kleurstelling, striping en raampartij worden gemoderniseerd en het interieur wordt gemoderniseerd.
De Friendship 26 wordt uitgerust met een motor en met een vaste kiel. Naast de Friendship 26 zullen ook andere modellen van de Friendship in productie worden genomen.
The brochures of the new friendships
Op Boot Düsseldorf 2004 is de nieuwste telg uit de Friendshipserie, de Friendship 22, zeer positief ontvangen. Men kan kiezen uit de 'sport' versie, met speciale bulbkiel, aangepast zeilplan en buitenboordmotor. De 'free' versie met Volvo Penta 10 pk inboard motor en uitschuifbare keuken of de 'free-extended' versie met vaste keuken.
In 2005 is een sportievere versie van de bekende Friendship 26 ontwikkeld, de Friendship 26 SPORT.
MarineCenter Marieholm heeft nog veel originele onderdelen van oude Friendships beschikbaar. Bovendien kan het bedrijf, als totaalwerf, ook reparaties, onderhoud en inbouw van motoren en apparatuur aan alle Friendships uitvoeren.
Heeft u vragen aan de werf gebruik dan dit email adres: info@marinecenter.nl
Naschrift: voor dit artikel zijn talloze bronnen gebruikt, zowel mondelinge overleveringen als krantenartikelen.
Heeft u toevoegingen? Liefst met de bron erbij, stuur de tekst s.v.p. naar de: webmaster